Translate Milfy!

dinsdag 17 februari 2015

Vandaag bij Milfje: twee keer pijpen voor de prijs van één

Jaja, grappige titel he? Ondanks dat we zijn gestopt met het schrijven van taalerotiek (sorry daarvoor, we hebben het nog geprobeerd, maar uit een lege zak kan je geen zaad halen), bloed kruipt waar het niet gaan kan (naar je... nee ik hou op). We hebben namelijk toevallig TWEE wederwaardigheden te melden, die allebei met pijpen te maken hebben. Dus nou ja daar ga je dan dus. Lees maar verder onder de breek.


Zoals trouwe lezers weten, verdiepte Milfje-Yang zich een tijd terug in de taalgebruikersgidsen van het Nederlands. Fascinerende lectuur, vooral de wat oudere gidsen: daar staan namelijk allemaal dingen in waarvan je niet wist dat ze zo waren. Bijvoorbeeld, voor alle haters van de wederkerigheid van beseffen: vroegah was realiseren ook altijd zonder zich! Dat is nog 'ns mega-interessant. Meer meer meer wederkerende werkwoorden in het Nederlands? Milfje heeft dibs op onderzoek.

Anyhoe, we kwamen daarin een keer iets tegen, dat velen van jullie vast al weten, maar nou en. Kennen jullie de uitdrukking 'naar de pijpen van iemand dansen'? Jawel hè? Nou, het blijkt dat die uitdrukking vroeger net een beetje anders was; toen zei men namelijk 'naar het pijpen dansen'. 'Pijpen' als werkwoord betekende vroeger namelijk gewoon 'fluiten'. Als je naar het pijpen van iemand danste, dan danste je dus lekker mee op zijn of haar gefluit, of, meer figuurlijk opgevat, op iemands muziek. Naar het pijpen van iemand dansen was dus meedansen, volgen.

Okee, vroeger was het dus 'het pijpen', en nu 'de pijpen'. Maar waarom is dat dan veranderd? Interessante vraag. Volgens Onze Taal komt dit doordat men op zeker moment de -en ging interpreteren als meervoud (wat het eerder niet was, maar dat was men vergeten), en daarom de maakte van het. Er is nog een verklaring, en dat is dat de betekenis van 'het pijpen' langzamerhand semantisch is geblokt. Okee, Milfje, wat is dat, semantisch blokken?

Woorden veranderen wel eens van betekenis. Het kan ook gebeuren dat een woord met betekenis 1 er een tweede betekenis bij krijgt. Soms is die betekenis seksueel. Neem het woord 'aftrekken' - dat betekent dan gewoon iets met rekenen, maar op enig moment ontstond er ook een seksuele betekenis. Het kan dan gebeuren dat mensen het woord in de oude betekenis gaan vermijden, omdat ze niet willen dat demensen er dingen van denken. Het woord wordt dan niet meer gebruikt met de oude betekenis, die daardoor uiteindelijk verdwijnt. Dát is semantisch blokkeren, en het zou gebeurd kunnen zijn met 'het pijpen', dat tenslotte in de laatste decennia een seksuele betekenis ontwikkelde. Mensen die zeiden 'hij danst naar het pijpen', dat waren smeerlappen. Dus dat zei niemand meer, dus werd het 'de pijpen'. 

Voor de liefhebberster nog even wat ander pijpnieuws. De prijs voor aller-aller-aller beste oneliner OOIT gaat naar de schrijver van dit bericht. We geven niks weg, behalve de titel: Cameron Diaz weigert stervende tiener te pijpen.

7 opmerkingen:

  1. Het leuke van links is dat achterdochtige lezers die kunnen volgen. De link naar de Onze Taal-site bijvoorbeeld. En wat blijkt? Daar staat iets anders dan hierboven wordt beweerd. Er staat namelijk:
    "Maar de zegswijze (...) komt al vanaf het begin zowel met het pijpen als met de pijpen voor. In de oudste citaten is zelfs bijna alleen maar sprake van dansen naar de pijpen."

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Eerlijk gezegd ken ik alleen 'naar iemands pijpen dansen' en nooit de van-constructie, dan staat er eigenlijk nooit een lidwoord bij. Maar ook 'de pijpen' kan op het fluiten slaan, alleen slaat het dan op de fluiten waarop gefloten wordt en niet op het fluiten als handeling. Het WNT geeft bij 'naar iemands pijpen dansen' dan ook een verwijzing naar 'pijp'. Verder is daar te zien dat vroeger ook voorkwam 'dansen zo iemand pijpt' en 'naar iemands pijpen horen':

    "Vooral gewoon is: Naar iemands pijpen dansen, dansen naar hetgeen een ander (de pijper) voorspeelt, en bij uitbreiding: alles doen, wat de ander begeert, iemands wil in ieder opzicht volgen. Daarnaast naar iemands pijp (ook in het mv. pijpen) dansen; verg. bij PIJP, I, 1, b). Zie verder Dl. III, kol. 2288 en 4586, als ook Matth. 11, 17.
    Iemand naar zyn pypen doen dansen, over iemand heen zitten, MARIN.
    — Die … niet en willen dansen naer Luthers pijpen, Dat zijn al boeven, A. BIJNS 124.
    Laten wij die wederomme inne, wij zullen dan vermant zijn; wij zullen moeten danssen zoo zij ons pijpen, V. VAERNEWIJCK, Ber. T. 2, 19 [1566].
    Sy sullen noch, voor haer stercke schanssen, Hun Switsers doen pijpen en u doen danssen, bij V. VLOTEN, N. Geschiedz. 2, 348 (tot den Spanjaard; a°. 1599).
    Om haar medeknecht (te) doen dansen zo zy pijpen, SPIEGHEL 48.
    Mits hy zich oover lang vermeeten had, raadt te weeten om tachtentigh oorloghscheepen, en daarmeê de Staaten naa zyn pypen te doen dansen, HOOFT, N.H. 300 [1642].
    Sijn bijnae gedwongen naer ijders pijpen te dansen, werdende aen de eene kant van de pachters, ende van de andere sijde van de cooplieden gevexeert, Daghreg. Bat. 5, 238 [1642].
    Siet Joris, recht uyt geseyt, jy moet my dat soo flanseh, En als wy eenen toon singen so konnewe'm naer ons pijpen doen dansen, V. PAFFENRODE 59.
    Keetje zal naar mijn pijpen danssen, al zou de booze 'er zig mede bemoejen, WOLFF en DEKEN, Wildsch. 3, 20 [1793].
    Zouden burgerlieden die niets hebben … dan altoos naar het pypen van malle ryken moeten dansen? WOLFF en DEKEN, Blank. 3, 70 [1789].
    De Franschen … Zijn 't allergeestigst volk der aard'. … Hun pijpen doet de wereld dansen, Een ieder buigt voor hen in 't zand, DE CORT, Lied. 133 [1868].
    Dat sting me nou niemendal an, om (t.w. als soldaat) na die mooie manne d'r pijpe te danse, BRUSSE, Snok en Sam 42.
    ↪— Soms ook: naar iemands pijpen hooren, naar hem luisteren, hem gehoorzamen.
    De stoute Karel zagh sijn Monarchy gebooren Te naeste by, de Belt en Oost-zee in sijn hand, Van waer hy 't alles nae sijn pypen zouw doen hooren Als een geweldigh Heer te water en te land, WESTERBAEN, Ged. 3, 487 [c. 1665]."

    Onder 'pijp' valt dan nog te lezen:
    " Naar iemands pijp dansen (soms ook, door verwarring met het eveneens gewone naar iemands pijpen dansen (zie bij PIJPEN, I))), met het znw. in het mv.), dansen naar hetgeen een ander (de pijper) voorspeelt, en bij uitbreiding: alles doen wat de ander begeert, iemands wil in ieder opzicht volgen. Evenzoo hd. nach jemandes Pfeife tanzen. Verg. ook bij ZOET, Digtk. W. 42: ”Ieder moest zijn deuntje zingen, ieder danssen naar zijn fluit.”
    ↪— Soms ook naar iemands pijp zingen in denzelfden zin.
    Trouwje een rijke, j'hebt te vreezen … Voor haar trotsch' en fieren aard, Zij zal willen meester wezen; Zoo je naar haar pijp niet zingt, 't Is van 't hare dat er klinkt, bij LE JEUNE, Proeven 251."



    http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M053657

    BeantwoordenVerwijderen
  3. over semantisch blokken gesproken:
    veel mensen praten over gereed komen als het gaat om iets dat klaar is, klaar gekomen dus.
    Het effect op mij is extra aandacht voor de seksuele bijbetekenis.
    Echt iets voor Milfje:
    je komt gereed als je hebt geneukt met mes en vork

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dat semantisch blokken moet dan wel lang geleden zijn, want ik denk dat al zeker een eeuw de meeste Nederlandssprekenden met de betekenis 'fluiten' van het werkwoord 'pijpen' al niet meer bekend zijn, laat staan dat ze het zelf gebruiken.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Voor het veronderstelde semantisch blokken van pijpen in de uitdrukking hoef je niet te weten dat pijpen vroeger fluiten betekende. De bijbetekenis is ontstaan toen rond 1950 de seksuele betekenis voor pijpen opkwam. Daarna kreeg iedere andere betekenis van pijpen een seksuele associatie. Denk aan een broek met leren pijpen. En in mijn tienertijd en ook wel later, reageerden jongens op dit soort onbedoelde dubbelzinnige zinnetjes in een gesprek steevast met, Dat zei mijn vrouw ook vannacht.

      Dat 'het pijpen' door semantisch blokken recent zou zijn veranderd in 'de pijpen' wordt juist weerlegd in het artikel van Onze Taal, zoals aangegeven in de reactie van Gaston Dorren. Neemt niet weg dat iedere vorm van pijpen bij veel mannen vaak direct en automatisch seksuele associaties oproept. Zal wel neuro-biologisch zijn.

      Verwijderen
  5. Ik denk inderdaad (maar da's nader te onderzoeken) dat de betekenis van pijpen als fluiten al eerder verdween dan dat de betekenis ervan als fellatio algemeen gangbaar werd... Maar zoals gezegd: het is een onbewezen vermoeden.
    Overigens ken ik de uitsdrukking ook alleen als "naar zijn of haar pijpen dansen", dus zonder lidwoord (waarbij ik er logischerwijs van uitging dat het hier inderdaad om de infinitief, en niet om het substantief 'pijpen' ging...)

    BeantwoordenVerwijderen